فيبروم رحم يا فيبروئيد و پاسخ سوالات متداول شما عزيزان در اين زمينه ، اطلاعات مهمي است كه توسط تيم تحقيقاتي ويكي سرا گردآوري شده . دانستن اينكه فيبروم رحم چيست و چه كساني در معرض خطر تومور فيبروئيد قرار ميگيرند و چگونه درمان مي شوند ، براي بسياري از خانم ها مهم و كاربردي است.در اين مقاله به طور كامل اين بيماري را برايتان شرح خواهيم داد تا اگر نشانه هايي از اين بيماري را داريد سريعا به پزشك مراجعه كنيد.پس با ما همراه باشيد.
فيبروم رحمي چيست ؟
فيبروم رحم نوعي تومور غير سرطاني و خوش خيم در عضله صاف رحم است كه به عنوان ليوميوساركوماي (ليوميوم) رحمي نيز شناخته مي شود.اين توده ها به ندرت سرطاني مي شوند و احتمال بروز آن با افزايش سن خانم ها بالا مي رود ،اغلب منشا تك سلولي دارند و ميزان رشد آن ها تحت تاثير استروژن ، هورمون رشد و پروژسترون قرار دارد . با وجود اينكه دوره فيبروم بسيار سخت و دردناك است اما در بسياري از خانم ها بدون علامت است.در صورتيكه اندازه آن بسيار بزرگ باشد به مثانه فشار اعمال مي كند و احساس تكرر ادرار مي دهد.اين تومور لگني در ۵۰ درصد خانم ها و معمولا در سنين بارداري بين ۲۷ تا ۴۲ سالگي رخ مي دهد كه در آن سلول هاي ماهيچه اي ديواره رحم غده هاي غير سرطاني مي سازند كه باعث ناباروري مي شوند.
چه كساني بيشتر در معرض خطر تومور فيبروئيد قرار ميگيرند ؟
مطالعات نشان داده است كه اين تومور اكثرا در دوران بارداري به وجود مي آيد و رشد مي كند و بعد از دوران يائسگي تا حدي مقدار آن فروكش مي كند. تحقيقات اخير نشان داده است كه زنان مبتلا به فشار خون بالا در اثر آسيب به ماهيچه صاف رحم و آزاد شدن سيتوكين ،زنان در معرض يائسگي به دليل سطح بالاي استروژن ، خانم هايي كه در سن بالاي ۴۰ سالگي باردار مي شوند ، زنان چاق ، زنان نژادهاي آفريقايي-آمريكايي و همچنين در خانم هايي كه سابقه تومور فيبروئيد در خانوادشون دارند بيشتر در معرض خطر اين تومور قرار مي گيرند .
در مقابل مطالعات ثابت كرده خانم هايي كه بيش از ۳ فرزند زنده داشته اند ، زنان در وضعيت بعد از يائسگي ، خانم هاي كه از ضد بارداري هاي خوراكي استفاده طولاني مدت ميكنند و زناني كه مدروكسي پروژسترون استات تزريق مي كنند به ندرت دچار اين تومور مي شوند .
انواع فيبروم ها
فيبروم ها در انواع و اندازه هاي متفاوتي تشكيل مي شوند.از چند ميلي متري تا فيبروهاي بسيار بزرگ كه باعث بزرگي رحم مي شوند.گاهي انقدر اندازه آن بزرگ مي شود كه علاوه بر نامتقارن كردن رحم در معاينات پزشكي با دست حس مي شود .
۱ . فيبروم هاي موجود در لايه ي بيرون رحم
اين نوع فيبروم ها كه “ساب سروزال” ناميده مي شوند اكثرا بدون خونريزي هستند و اگر اندازه آن ها از ۵ سانتي متر بيشتر شود به بيمار حس درد و سنگيني در ناحيه لگن مي دهد.
۲ . فيبروم هايي كه در لابه لاي عضلات رحم رشد مي كنند
اين فيبروم ها به نام “اينترامورال” شناخته شده اند . در صورتيكه اين فيبروم ها به ناحيه مخاط نزديك شوند ، احتمال خونريزي بيشتر خواهد بود .
۳ . فيبرو هاي موجود در زير مخاط رحم
اين فيبروم ها از لحاظ پزشكي “ساب موكوس” نام دارند كه نسبت به موارد ديگر نادرتر است كه با منوراژي يا خون ريزي شديد هنگام قاعدگي، درد ، نازايي و لكه بيني همراه است
علائم فيبروئيد چيست ؟
اگرچه حدود ۵۰ درصد خانم ها هيچ علائم و مشكلي ندارند و ممكن است گاهي اوقات به صورت كاملا اتفاقي متوجه شوند مثلا در حين انجام تست سالانه به پزشك مراجعه كنند و پزشك متوجه شود كه رحم بزرگتر از حد معمولي است.درخواست سونوگرافي ميكند و در سونوگرافي مشخص مي شود در رحم فيبروم وجود دارد.گاهي هم علائم خفيف دارند ولي در مقابل افرادي هستند كه علائم شديدتري دارند كه اين علائم در افراد مختلف متفاوت است.اغلب با خونريزي زياد،دردهاي شديد و بزرگي شكم همراه هستند . شايع ترين علائم فيبروم رحمي توسط تيم تحقيقاتي ويكي سرا گردآوري شده كه به شرح زير است :
فيبروم و سقط جنين :
اين مورد زماني رخ مي دهد كه تومورهاي بزرگي در پشت جفت تشكيل شود و احتمال خطر سقط را به همراه داشته باشد.
خونريزي غير طبيعي بين دوره هاي قاعدگي :
خونريزي غير طبيعي و طولاني مدت بين دوره ها مي تواند منجر به بروز آنمي (كم خوني) شود كه مشكلات ريزش مو را به همراه دارد و بايد سريعا درمان شود .
فيبروم و تكرر ادرار يا انسداد مجاري ادراري :
بيشتر در دوران بارداري تركيب تومور بزرگ و بزرگي رحم سبب بروز علائم انسداد مجاري ادراري و دردهاي غير طبيعي مي شود
از ديگر علائم مي توان به :
-
فيبروم و يبوست
-
درد در هنگام مقاربت
-
خونريزي غير طبيعي رحم
-
درد و فشار در ناحيه لگن
-
احساس سنگيني در شكم
اشاره كرد كه بايد به پزشك متخصص مراجعه نمود .
عوارض و مشكلات ناشي از فيبروم
فيبروم و نازائي :
احتمال نازائي فقط در ۱۵ درصد خانم هاي مبتلا به فيبروم رخ مي دهد.فيبروم هاي ساب موكوس يا زير مخاطي فقط باروري را كاهش مي دهند كه درصورت خارج كردن آنها احتمال باروري افزايش مي يابد و اگر خانمي با وجود فيبروم در رحم باردار شود به علت تغييرات هورموني در اين دوران ممكن است فيبروم هايش بزرگتر شود كه گاهي در اين دوران داخل فيبروم ها خونريزي ايجاد مي شود كه با درد شديد شكم و تب بالا همراه خواهد بود.گاهي اوقات متاسفانه با آپانديست يا كيست پاره شده تخمدان اشتباه گرفته مي شود كه اگر دقت نشود با جراحي اشتباه و غير ضروري در زمان بارداري باعث بروز عوارضي از جمله زايمان زودرس خواهد شد .
فيبروم و سرطان :
ساركوم ها يا به عبارتي تومورهاي بدخيم نادر هستند و فيبروم رحم عمدتا سرطان ايجاد نمي كند .
فيبروم رحم و ريزش مو :
فيبروم به طور مستقيم باعث ريزش مو نمي شود ولي به دليل خونريزي هاي شديد و پي در پي بين دوره هاي قاعدگي آنمي يا كم خوني ايجاد مي كند كه اين عمل يزش مو را به همراه خواهد داشت .
علل ايجاد فيبروم رحم
با اينكه تقريبا هيچ علت مشخصي براي ايجاد اين فيبروم در رحم وجود ندارد ، اما دلايل شايع آن عبارتند از :
- چاقي
- تغيير ميزان هورمون هاي استروژن و پروژسترون
- سابقه خانوادگي
- بارداري
- استرس شديد
- تغييرات ژنتيكي .
- فاكتور رشد مانند فاكتور رشد شبه انسولين
- ريز مغذي ها مانند كمبود ويتامين دي
فيبروم و ورزش
اين سوال براي بيشتر افراد پيش مي آيد كه آيا فيبروم ها در خانم هايي كه ورزش مي كنند مشكلي ايجاد ميكند يا نه . در پاسخي كه مي توان به شما عزيزان داد بايد گفت خير . اگر تعداد فيبروم هاي موجود در رحم كم باشند و همچنين اندازه فيبروم ها كوچك يا سايز متوسطي باشند ، ورزش كردن مانعي براي اين خانم ها با اين شرايط ندارد . تنها زماني اين فيبروم ها مشكل ساز مي شوند كه ساب سروزال باشند و به عبارتي ديگر خارج از حفره رحمي تشكيل شود و با پايه به رحم وصل شده باشند كه در صورت انجام هرگونه فعاليت دور پايه خودشان ميپيچند و بسيار دردناك مي شوند به گونه اي كه احتياج به جراحي دارند .
از جمله ورزش هاي مناسب و توصيه شده براي بانوان مبتلا به فيبروم تايچي ، شنا ، يوگا و پيلاتس مي باشد .
اگر دچار فيبروئيد شديد اين نكات را در نظر داشته باشيد :
۱ . به هيچ عنوان خودتان را سرزنش نكنيد چون علت ايجاد فيبروم رحمي به طور قطعي معلوم نيست و از همه مهمتر اينكه راه هاي درماني بسياري براي آن وجود دارد.
۲ . از آنجا كه افراد مبتلا به فيبروم هاي رحمي معمولا دچار خونريزي هاي قاعدگي نامنظم مي شوند و بين دوره هاي پريودي خود خونريزي مي كنند ، بنابراين بايد لوازم مورد نياز از جمله نوار بهداشتي را همراه خود داشته باشند تا دچار اضطراب و سردرگمي نشوند .
۳ . اگر دچار درد شديد و تنگي تنفس شديد حتما به پزشك مراجعه كنيد .
۴ . اين گفته كاملا اشتباه است كه همه افرادي كه داراي فيبروم رحمي هستند و ميخواهند براي بارداري اقدام كنند احتمال ناباروري در آن ها غير ممكن است . اين دسته از افراد مي توانند براي باردار شدن اقدام كنند فقط ممكن است مدتي طول بكشد تا حاملگي رخ دهد . در صورتيكه تحت نظر پزشك باشيد احتمال حاملگي در شما افزايش مي يابد .
۵ . توصيه مي شود كه معاينات دوره اي هر ۳ تا ۶ ماه يكبار توسط پزشك متخصص زنان انجام شود تا مطمئن شويد آيا در اندازه فيبروم تغييري ايجاد شده است يا نه .
۶ . در صورت حس درد و خونريزي در حين مقاربت جنسي ممكن است مشكلات و تغييراتي در رابطه جنسي شما با همسرتان رخ دهد كه در اين صورت به پزشك مراجعه كنيد تا سريعا مشكل حل شود .
۷ . خبر خوب اين است كه فيبروم هاي رحمي در ۳۰ درصد از زنان زير ۵۰ سال مشكلي ايجاد نمي كند و اين دسته از زنان بدون نياز به عمل جراحي مي توانند زندگي سالمي داشته باشند و به راحتي باردار شوند .
روش هاي تشخيص فيبروئيد :
روش هاي متفاوتي براي تشخيص فيبروئيد هاي رحمي وجود دارد ولي اغلب در معاينه لگن و يا شكم يافت مي شوند . اين روش ها عبارتند از :
سونوگرافي :
استفاده از انرژي الكترومغناطيسي و امواج فراصوت براي تصويرداري از اندام هاي داخلي است كه ميتوان به وسيله ي آن اندام هاي داخلي و ابعاد آن ها را به طوركامل معاينه كرد و همچنين نوع فيبروم را تشخيص داد به اين گونه كه پروب دستگاه سونوگرافي برروي شكم قرار مي دهند . گاهي اوقات هم پزشك درخواست سونوگرافي ترانس واژينال مي كند كه يك آزمايش اولتراسوند است كه توسط يك مبدل داخل مهبل قرار داده مي شود و يكي ديگر از روش هاي تشخيص فيبروم به حساب مي آيد .
تشخيص فيبروئيد هاي رحمي با هيتروسالپينگوگرافي يا عكس رنگي رحم :
اين روش به كمك اشعه ايكس انجام مي شود كه در آن يك ماده رنگي به منظور برجسته سازي حفره رحم و لوله هاي فالوپ استفاده مي شود و مورد آزمايش قرار مي گيرند .عكس رنگي در تشخيص باز يا بسته بودن لوله هاي فالوپ به پزشك كمك مي كند و مي تواند فيبروم زير مخاطي را نيز نشان دهد .
هيستروسكوپي براي تشخيص فيبروئيد :
در اين روش لوله اي دوربين دار به نام هيستروسكوپ از طريق مهبل وارد رحم مي شود سپس با تزريق سالين حفره رحم گشاد مي شودو پزشك به راحتي مي تواند داخل ان را معاينه كند .
تشخيص فيبروم با تصويربرداري رزونانس مغناطيسي (MRI)
شناسايي نوع فيبروم در تشخيص روش درماني آن بسيار موثر است . در اين روش به كمك تصاوير ام آر آي لگن ، پزشك مي تواند اطلاعات بيشتري از اندازه و محل قرارگيري فيبروم بدست بياورد و روش درماني مناسب و سريعتر را تجويز كند. اين روش اصولا در زناني كه داراي رحم هاي بزرگ هستند و يا در شرف يائسگي قرار دارند انجام ميگيرد .
آزمايش خون :
بيشتر براي بررسي آنمي و فقدان آهن در صورتيكه خونريزي ناشي از تومور شديد باشد انجام مي شود .
درمان فيبروئيد ها يا همان درمان فيبروم رحم :
روش هاي درماني متفاوتي براي فيبروم رحمي وجود دارد و اين روش ها با توجه به سن ، ميزان ترشح هورمون ها ، سلامت عمومي فرد و اندازه فيبروم ها متفاوت است . در برخي از موارد ممكن است از درمان هاي تركيبي استفاده شود.
۱ ) جراحي
اگر تعداد فيبروم موجود در رحم زياد باشد يا بيش از حد بزرگ شده باشند ، از جراحي به نام ميومكتومي استفاده مي شود كه در آن بر روي ناحيه ي شكم برش بزرگي ايجاد مي كنند تا به واسطه ي آن فيبروم را خارج كنند.اگرچه در بعضي اوقات اين جراحي توسط لاپاراسكوپي نيز انجام مي شود .در مواقعي كه شرايط حادتر بود و روش هاي بالا بي نتيجه بود رحم را به طور كامل خارج مي كنند كه به آن عمل هيستركتومي گفته مي شود و متاسفانه فرد ديگر امكان باردار شدن ندارد .
۲ ) داروها
اگرچه داروها باعث فروكش كردن نشانه هاي فيبروز رحمي مي شوند و گاهي اوقات از رشد آنها جلوگيري مي كنند تجويز داروهايي از قبيل آگونيست هاي هورمون آزاد كننده در گنادوتروپين ها مانند لوپرون ، در كاهش سطح استروژن و پروژسترون تاثير بسزايي در كوچك كردن فيبروم و تنظيم ميزان هورمون ها دارد .
از دازوهاي موجود ديگر كه به كنترل خونريزي و كاهش درد ناشي از فيبروم رحم مورد استفاده قرار مي گيرند مي توان به مسكن هاي ضد درد و ضد التهابي غير استروئيدي مانند ايبوپروفن و ژلوفن اشاره كرد. جهت درمان خون ريزي در برخي موارد از آمپول ديفرلين يا دكاپپتيل (GNRH) به مدت حدودا ۶ ماه در جهت كاهش سايز ميوم و رفع آنمي استفاده مي شود.از دارو هاي معروف در جهت درمان اين عارضه مي توان به لورلين اشاره كرد. اما نكته اي كه در اين ميان وجود دارد اين است كه اين داروها موجب كوچك شدن فيبروم نخواهند شد .
سوالات متداول در خصوص فيبروم رحمي
- براي بسياري از شما عزيزان جاي سوال است كه بدانيد آيا درمان قطعي براي فيبروم وجود دارد ؟
در پاسخ به شما عزيزان بايد بگويم خير .زيرا ميزان فيبروم به هورمون ها وابسته است در نتيجه درمان قطعي براي آن نيست . البته به بيمار هم كاملا بستگي دارد اينكه در چه سن و سالي است و وزن آن چقدر است.اينكه آيا متاهل است يا تمايل به بچه دار شدن دارد در نتيجه روش درمان متفاوت است.در شرايط حاد جراحي انجام مي شود و به طور كامل برداشته مي شود.دراين دسته از افراد با شرايط خاص به دليل حاد بودن جراحي با برداشتن كامل رحم انجام مي شود .
- بيمار مبتلا به فيبروم رحمي از زماني كه متوجه تشكيل فيبروم مي شود تا زمانيكه اين فيبروم خطرناك مي شود چقدر فرصت دارد تا جلوي بدتر شدن وضعيت را بگيرد ؟
فيبروم ها به ندرت بدخيم مي شوند پس جاي هيچ گونه نگراني وجود ندارد مگر اينكه در ابتداي تشكيل رشد قابل ملاحظه اي داشته باشند كه در نتيجه آن احتمال بدخيمي وجود دارد .
- آيا علامت هشدار دهنده اي قبل از ايجاد فيبروم وجود دارد كه به پزشك سريعا مراجعه كرد ؟
بالاتر نشانه هاي اين بيماري به طور كامل شرح داده شد در صورت مشاهده علائم به پزشك مراجعه كنيد و پزشك متخصص با انجام سونوگرافي مي تواند فيبروم را به راحتي تشخيص دهد .
- آيا ممكن است خانمي فيبروم داشته باشد ولي هيچ علامتي از خود نشان ندهد ؟
در پاسخ بايد گفت بله . در صورتيكه فيبروم در قسمت خارجي حفره لگن تشكيل شود هيچ گونه علامت واضحي ندارد.